مقدمه
غلطک ها از مهمترین تجهیزات در صنایعی مانند فولاد، کاغذ سازی، پلاستیک و چاپ هستند. عملکرد بهینه این قطعات وابسته به کیفیت روکش آنهاست. برای اطمینان از چسبندگی مناسب روکش به سطح غلطک، آماده سازی سطح یک مرحله حیاتی محسوب میشود. در این مقاله، به بررسی دلایل اهمیت آماده سازی سطح غلطک و روش های اجرای آن میپردازیم.
اهمیت آماده سازی سطح غلطک قبل از روکشگذاری
الف) افزایش چسبندگی روکش
اگر سطح غلطک به درستی تمیز و زبر نشود، روکش به خوبی به آن نمیچسبد و احتمال پوستهپوسته شدن یا جدا شدن روکش در حین کار افزایش مییابد.
ب) افزایش طول عمر روکش
آماده سازی مناسب سطح، از خوردگی زیرین روکش جلوگیری کرده و دوام آن را در برابر سایش و ضربه افزایش میدهد.
ج) جلوگیری از خرابی زودرس
وجود ناخالصیها، ترک های ریز یا زبری نامناسب سطح میتواند منجر به ترک خوردگی روکش و خرابی سریع غلطک شود.
د) بهبود کیفیت سطح نهایی
در صنایعی مانند تولید فولاد یا کاغذ، کیفیت سطح غلطک مستقیماً بر کیفیت محصول نهایی تأثیر میگذارد. یک سطح یکنواخت و تمیز، خطوط ناخواسته و ناصافی ها را کاهش میدهد.
مراحل آماده سازی سطح غلطک
الف) پاک سازی سطح
– حذف آلودگیهای سطحی
ذرات گردوغبار، رنگ قدیمی و روغن باید کاملاً پاک شوند. از هوای فشرده یا برسهای نایلونی برای این کار استفاده میشود.
– زدودن روغن و گریس
با استفاده از حلالهای صنعتی مانند استون یا تینر، لایههای چربی از بین میروند. در برخی موارد، چربی زنی با محلول قلیایی نیز انجام میشود.
– پاک سازی ذرات فلزی و گردوغبار
پس از تمیزکاری شیمیایی، سطح باید با سندبلاست یا برس سیمی پولیش داده شود.
ب) اصلاح سطح (تمیزکاری مکانیکی و شیمیایی(
– سند بلاست (پاشش ساچمهای)
این روش با استفاده از ذرات ساچمهای فولادی یا اکسید آلومینیوم، سطح را زبر و عاری از آلودگی میکند.
– برس زنی فلزی
برای غلطک هایی که نیاز به پرداخت سطح دارند، از برسهای سیمی یا فرچههای abrasive استفاده میشود.
– استفاده از حلالهای شیمیایی
در مواردی که آلودگی های عمیق وجود دارد، اسید شویی یا چربیگیری با محلول های قلیایی انجام میشود.
ج) بازرسی و کنترل کیفیت سطح
– بررسی زبری سطح (Roughness)
با دستگاه پروفیلومتر، میزان زبری سطح اندازهگیری میشود. مقدار مناسب معمولاً بین Ra 2.5 تا 5 میکرون است.
– تست چسبندگی اولیه
با روشهایی مانند تست کشش یا تست ضربه، اتصال روکش به سطح آزمایش میشود.
– شناسایی ترک ها و عیوب سطحی
با آزمون ذرات مغناطیسی (MPI) یا اولتراسونیک، ترک های ریز شناسایی میشوند.
- روشهای مختلف آماده سازی سطح غلطک
الف) روشهای مکانیکی
– سنگزنی و پرداخت
برای غلطک های بزرگ، از سنگ زنهای دیسکی یا کمربندی استفاده میشود.
– ماشینکاری با دستگاه CNC
در مواردی که دقت بالایی نیاز است، تراشکاری یا فرز CNC به کار میرود.
ب) روشهای شیمیایی
– اسیدشویی (Pickling)
با استفاده از اسید کلریدریک یا سولفوریک، لایههای اکسیدی حذف میشوند.
– فسفاتهکاری
برای افزایش چسبندگی، یک لایه فسفات روی سطح ایجاد میشود.
ج) روشهای حرارتی
– تمیزکاری با شعله (Flame Cleaning)
با حرارت دادن سطح، آلودگیها سوخته و سطح اکسید میشود.
– پلاسما اسپری
برای روکشهای پیشرفته، از پاشش پلاسما برای ایجاد سطح فعال استفاده میشود.
- انتخاب روش مناسب بر اساس جنس غلطک
- غلطک های فولادی: سندبلاست + فسفاتهکاری
- غلطک های چدنی: سنگزنی + روغنزدایی شیمیایی
- غلطک های با پوشش قبلی: حذف پوشش قدیمی با سند بلاست یا حلال
- نکات ایمنی در آمادهسازی سطح غلطک
- استفاده از دستکش، ماسک و عینک ایمنی
- تهویه مناسب هنگام کار با حلالها
- جلوگیری از جرقه در محیطهای قابل اشتعال
جمع بندی و نتیجهگیری
آماده سازی سطح غلطک قبل از روکشگذاری، یک فرآیند حیاتی برای تضمین کیفیت و دوام روکش است. انتخاب روش مناسب به جنس غلطک، نوع روکش و شرایط عملیاتی بستگی دارد. با رعایت اصول تمیزکاری و کنترل کیفیت، میتوان از خرابی های زودرس جلوگیری و بازدهی غلطک را افزایش داد.