مقدمه
بررسی اولیه پمپ اسلاری قبل از راهاندازی، یکی از مراحل حیاتی در تضمین عملکرد مطمئن، طول عمر بالا و جلوگیری از خرابیهای پرهزینه در سیستم انتقال مواد است. پمپهای اسلاری معمولاً در شرایط کاری بسیار سخت، شامل انتقال مخلوطهای غلیظ، ساینده و گاه خورنده به کار میروند؛ بنابراین هرگونه بیتوجهی به آمادهسازی و بررسی اولیه میتواند منجر به کاهش راندمان، افزایش استهلاک، نشتی، لرزش و حتی از کار افتادن کامل پمپ شود. در ادامه، اهمیت این مرحله از جنبههای فنی، ایمنی و اقتصادی به تفصیل بررسی میشود.
۱. اطمینان از نصب صحیح و تراز بودن پمپ
یکی از نخستین اهداف بررسی اولیه، اطمینان از نصب صحیح پمپ و تراز بودن اجزای مکانیکی آن است. اگر پمپ بهدرستی تراز نشده باشد، محور پمپ و الکتروموتور در یک راستا قرار نمیگیرند و این ناهماهنگی موجب لرزش شدید، سایش زودرس بلبرینگها و خرابی آببندها میشود. در پمپهای اسلاری که معمولاً تحت بارهای مکانیکی بالا کار میکنند، کوچکترین عدمتراز، تأثیری چندبرابر در فرسایش ایجاد میکند.
بررسی پایهها، اتصالات و پیچهای نگهدارنده نیز بخشی از این مرحله است. اگر پمپ بهطور محکم روی فونداسیون نصب نشده باشد، در اثر ارتعاشات شدید، اتصالات لولهها یا حتی بدنه پمپ آسیب میبیند.
۲. کنترل سلامت اجزای داخلی قبل از ورود اسلاری
قبل از راهاندازی، لازم است اجزای داخلی پمپ مانند پروانه، لاینر (آستر داخلی)، پوسته و شفت بررسی شوند. از آنجا که پمپهای اسلاری با ذرات ساینده سروکار دارند، هرگونه خراش، خوردگی یا ترک در این قطعات میتواند در حین کار تشدید شود و به از بین رفتن کامل آستر یا شکست پروانه منجر گردد.
همچنین باید بررسی شود که هیچ جسم خارجی در داخل پوسته یا مجرای مکش و رانش باقی نمانده باشد. ورود یک تکه فلز یا سنگ کوچک در زمان استارت، میتواند باعث قفل شدن پروانه و سوختن موتور شود.
۳. اطمینان از آببندی مناسب و سلامت سیستم آببندی
یکی از شایعترین مشکلات در پمپهای اسلاری، نشت دوغاب از ناحیه آببند است. در بررسی اولیه باید وضعیت پکینگ یا مکانیکال سیل بهدقت بررسی و تنظیم شود. شل بودن بیش از حد پکینگ باعث نشتی و سفت بودن آن موجب سایش شدید شفت و افزایش دما میشود.
در پمپهایی که از مکانیکال سیل استفاده میکنند، باید قبل از راهاندازی از پر بودن خطوط آب خنککننده یا فلاشینگ اطمینان حاصل کرد. عملکرد صحیح این سیستم از خشککار کردن سیل و شکست آن جلوگیری میکند.
۴. بررسی روغنکاری و روانسازی یاتاقانها
یاتاقانها قلب سیستم پشتیبانی محور هستند. در بررسی اولیه باید سطح روغن یا گریس در یاتاقانها کنترل شود. کمبود روانکننده باعث افزایش دما و خرابی سریع بلبرینگ میشود، در حالیکه زیاد بودن آن نیز میتواند منجر به کف کردن روغن و کاهش روانکاری مؤثر گردد.
در بسیاری از کارخانهها، عدم توجه به همین مورد ساده باعث توقف ناگهانی پمپها و خسارات چندمیلیونی شده است. بهتر است دمای یاتاقانها در اولین دقایق کار نیز اندازهگیری شود تا از عملکرد مناسب اطمینان حاصل گردد.
۵. بررسی مسیر مکش و رانش
پیش از روشن کردن پمپ، باید مسیر مکش کاملاً باز، بدون گرفتگی و پر از مایع باشد. وجود هوا در خط مکش موجب کاویتاسیون، لرزش شدید و آسیب به پروانه میشود. در پمپهای اسلاری، کاویتاسیون علاوه بر ایجاد صدا و لرزش، سبب جدا شدن ذرات از جریان یکنواخت اسلاری و فرسایش شدید بخشهای داخلی پمپ میگردد.
از سوی دیگر، بررسی فشار خط رانش و اطمینان از بسته نبودن شیر خروجی در هنگام استارت نیز مهم است. بسته بودن مسیر خروج، باعث افزایش سریع فشار و شکست مکانیکی پمپ میشود.
۶. کنترل سیستم محرکه (موتور یا دیزل)
بررسی صحت عملکرد موتور الکتریکی یا سیستم محرک پمپ از دیگر موارد حیاتی است. باید جهت چرخش موتور با جهت طراحیشده پمپ مطابقت داشته باشد، زیرا چرخش برعکس باعث شکستن پروانه یا جدا شدن اتصالات میشود.
ولتاژ، جریان مصرفی، وضعیت کابلها و کلیدها نیز باید پیش از استارت بررسی شوند تا از خطرات برقی و اتصالی جلوگیری شود.
۷. کاهش ریسک خرابی زودرس و هزینههای تعمیرات
انجام بررسی اولیه موجب شناسایی زودهنگام نواقص پنهان پیش از آغاز کار میشود. بسیاری از خرابیها مانند نشت جزئی، صدای غیرعادی یا ارتعاشات خفیف، در همین مرحله قابل تشخیص و اصلاحاند. در غیر این صورت، ادامه کار با نقصهای کوچک منجر به خرابیهای بزرگتر و پرهزینهتر خواهد شد.
بهطور میانگین، هزینه تعمیر پمپ اسلاری در صورت خرابی کامل تا ۵ برابر بیشتر از هزینه بازرسی و آمادهسازی اولیه است. از اینرو، بازرسی پیش از راهاندازی در واقع نوعی سرمایهگذاری در کاهش هزینههای نگهداری محسوب میشود.
۸. تضمین ایمنی کارگران و محیط
پمپهای اسلاری اغلب در محیطهای صنعتی پرخطر مانند معادن یا کارخانجات فرآوری مواد معدنی نصب میشوند. هرگونه نشتی، لرزش یا انفجار مکانیکی میتواند جان افراد را تهدید کند. بررسی اولیه پمپ نهتنها عملکرد صحیح تجهیزات را تضمین میکند، بلکه از بروز حوادث ناشی از خطاهای انسانی یا نقص فنی نیز پیشگیری مینماید.
نشتی مواد اسیدی یا ساینده از اتصالات میتواند به خوردگی کف و آسیب به تجهیزات اطراف بینجامد، بنابراین کنترل محکم بودن بستها و سالم بودن خطوط لوله از اهمیت بالایی برخوردار است.
جمعبندی
در مجموع، بررسی اولیه پمپ اسلاری پیش از راهاندازی، مرحلهای ضروری برای اطمینان از سلامت تجهیزات، عملکرد ایمن و اقتصادی سیستم است. این بررسی شامل کنترل مکانیکی، الکتریکی، هیدرولیکی و ایمنی میشود و هدف آن جلوگیری از خرابیهای احتمالی در آینده است.
اگر این مرحله بهصورت دقیق انجام شود، مزایای زیر حاصل میشود:
- افزایش عمر مفید پمپ و قطعات داخلی
- کاهش توقفهای ناگهانی تولید
- صرفهجویی در هزینههای نگهداری و تعمیرات
- بهبود ایمنی و پایداری سیستم انتقال اسلاری
بنابراین، میتوان گفت بررسی اولیه نه یک مرحله اختیاری، بلکه پیششرط لازم برای هر راهاندازی موفق پمپ اسلاری است.